Hukuk uyuşmazlıklarında bilimsel ve teknik alanın aydınlatılması savcılık ve mahkemelerin görevlendirmeleri ile bilirkişilerce yapılmaktadır. Uzman görüşünün amacı, tarafın aldığı raporla haklılığın ispatı yoluna gidilmesidir.
Ancak davanın tarafı müvekkil veya avukatı davayı açmadan önce veya yargılamanın tüm aşamalarında uzmanından rapor alarak teknik ve bilimsel alanın aydınlatılmasını sağlamak istemektedir. Burada birçok etken, taraf veya avukatı uzman mütalaası alma seçeneğine yöneltmektedir. Bazı sebeplerden dolayı uzman raporuna ihtiyaç duyulmaktadır. Bazıları; Bilirkişi raporlarındaki yetersizlikler ve tarafta tatminsizlik duygusu. Aynı bilirkişinin aynı konuda farklı kanaat bildirmiş olması ve oluşan çelişkiler. Bilirkişinin konu ile ilgili yeteri kadar uzman kişi olmadığı gerçeği veya düşüncesi. Bilirkişinin sadece dosya içerisindeki verilerle yetinerek rapor hazırlama zorunluluğu, veri kısıtlılığı. Bilirkişi ile taraf veya tarafların görüşememe ilkesinden kaynaklı başka verilerle destekleme imkânının olmaması. Bilirkişi Bölge Kurullarında kayıtlı olarak bilirkişi hizmeti veren akademisyen sayısının yok denecek kadar az oluşu. Bilirkişi raporlarında bilimsel veri grafik şema gibi destekleyici verilerin kullanımındaki yetersizlikleri. Bilirkişiye düşen dosya sayısının çokluğundan dolayı bilirkişinin bir dosyaya ayırdığı sürenin yetersizliğinden kaynaklı zorluklar. Adli tıp kurumuna gönderilen dosyaların raporlanarak adli makama geri gelme süresinin uzunluğu dolayısıyla yargılama aşamasının gecikmesi gibi sebeplerden dolayı taraf, kendi davasında haklı çıkmak, mahkemeyi ikna etmek amacıyla dosyasındaki teknik ve bilimsel alanın aydınlatılmasında konunun uzmanıyla rapor hazırlama yoluna tercih etmektedir.
Uzman mütalaası bilirkişi raporları ile yasa karşısında aynı statüde olmasına rağmen hazırlanma aşamasında bazı farklılıklar vardır. Uzman raporunun hazırlanma süresinin yasal olarak sınırlı olmaması uzmanı zaman baskısı yetiştirme aceleciliğine zorlamamaktadır. Rapor almak isteyen taraf uzmanlığına veya mesleki tecrübesine güvendiği uzmanı kendisi görevlendirebilmektedir. Uzmanın çalışma ortamındaki teknik laboratuvar ekipmanlarının yeterli olması hazırlanan raporların bilimsel veriler analizler ve tablolarla desteklenerek daha ikna edici ve daha anlaşılır olmasını sağlamaktadır.
Taraf veya avukat dava dosyası ile ilgili dosyada bulunan teknik ve bilimsel alanla ilgili bölümü listeden resen seçilecek bir bilirkişinin inisiyatifine bırakmak istememektedir. Bunun için önceden uzmanından rapor alarak dosyaya sunmaktadır. Eğer yargıç listeden kendi rensen kendi seçtiği bilirkişiye inceletmek isterse kanunda belirtilen “ bilirkişi raporunun hazırlanmasında değerlendirilmek üzere” (11) atfına binaen teknik alan önceden bir uzmana inceletildiğinden bilirkişi raporu hazırlanma aşmasında da uzman raporu yol gösterici olmaktadır. Taraf veya avukat dava konusuyla ilgili hâkimi ikna edebilmek ve davasında haklı çıkabilmek için bir boşluk bırakmama amacıyla uzman görüşü almaktadır.
Yargılama aşamasında resmi bilirkişi raporlarına itiraz varsa uzman mütalaası ile bilirkişinin görüşü çürütülme amaçlanmaktadır. Bilirkişinin incelemediğini düşündüğü alanlar ayrıca inceleme yoluna gidilmektedir. Eğer bilirkişi raporu ile uzman görüşü çelişirse Yargıtay içtihatlarına göre çelişki giderilmeden hüküm verilemeyeceğinden çelişkiyi gidermek için hakem bilirkişi heyeti görevlendirilmektedir. Taraf; çelişkinin giderilme aşamasında da davasında haklı çıkmak amacıyla uzman raporu hazırlatma yoluna gitmektedir.
Son yorumlar